Hành lộ nan – Lý Bạch | Lê Khắc Tưởng

Hành lộ nan tam thủ

李白行路難三首之一

1 金樽清酒斗十千 Kim tôn thanh tửu đẩu thập thiên
2 玉盤珍羞值萬錢 Ngọc bàn trân tu trị vạn tiền
3 停杯投箸不能食 Đình bôi đầu trợ bất năng thực
4 拔劍四顧心茫然 Bạt kiếm tứ cố tâm mang nhiên
5 欲渡黃河冰塞川 Dục độ Hoàng hà băng tắc xuyên
6 將登太行雪暗天 Tương đăng Thái hành tuyết ám thiên
7 閑來垂釣坐溪上 Nhàn lai thùy điếu tọa khê thượng
8 忽復乘舟夢日邊 Hốt phục thừa chu mộng nhật biên
9 行路難 Hành lộ nan
10 行路難 Hành lộ nan
11 多歧路 Đa kỳ lộ
12 今安在 Kim an tại
13 長風破浪會有時 Trường phong phá lãng hội hữu thì
14 直挂雲帆濟滄海 Trực quải vân phàm tế thương hải

李白行路難三首之二

15 大道如青天 Đại đạo như thanh thiên
16 我獨不得出 Ngã độc bất đắc xuất
17 羞逐長安社中兒 Tu trục Trường An xã trung nhi
18 赤雞白狗賭梨栗 Xích kê bạch cẩu đổ lê túc
19 彈劍作歌奏苦聲 Đàn kiếm tác ca tấu khổ thanh
20 曳裾王門不稱情 Duệ cư vương môn bất xứng tình
21 淮陰市井笑韓信 Hoài Âm thị tỉnh tiếu Hàn Tín
22 漢朝公卿忌賈生 Hán triều công khanh kỵ Giả sinh
23 君不見 Quân bất kiến
24 昔時燕家重郭隗 Tích thời Yên gia trọng Quách Quỳ
25 擁篲折節無嫌猜 Ủng tuệ chiết tiết vô hiềm sai
26 劇辛樂毅感恩分 Kịch Tân Nhạc Nghị cảm ân phận
27 輸肝剖膽效英才 Luân can phẩu đảm hiệu anh tài
28 昭王白骨縈蔓草 Chiếu vương bạch cốt oanh mạn thảo
29 誰人更掃黃金臺 Thùy nhân cánh tảo Hoàng kim đài
30 行路難 Hành lộ nan
31 歸去來 Quy khứ lai

李白行路難三首之三

32 有耳莫洗潁川水 Hữu nhĩ mạc tẩy Dĩnh xuyên thủy
33 有口莫食首陽蕨 Hữu khẩu mạc thực Thủ dương quyết
34 含光混世貴無名 Hàm quang hổn thế quý vô danh
35 何用孤高比雲月 Hà dụng cô cao tỉ vân nguyệt
36 吾觀自古賢達人 Ngô quan tự cổ hiền đạt nhân
37 功成不退皆殞身 Công thành bất thoái giai vẫn thân
38 子胥既棄吳江上 Tử Tư ký khí Ngô giang thượng
39 屈原終投湘水濱 Khuất Nguyên chung đầu Tương thủy tân
40 陸機雄才豈自保 Lục Cơ hùng tài khởi tự bảo
41 李斯稅駕苦不早 Lý Tư thuế giá khổ bất tảo
42 華亭鶴唳詎可聞 Hoa Đình hạc lệ cự khả văn
43 上蔡蒼鷹何足道 Thượng Thái thương ưng hà túc đạo
44 君不見 Quân bất kiến
45 吳中張翰稱達生 Ngô trung Trương Hàn xưng đạt sinh
46 秋風忽憶江東行 Thu phong hốt ức Giang đông hành
47 且樂生前一杯酒 Thả lạc sinh tiền nhất bôi tửu
48 何須身後千載名 Hà tu thân hậu thiên tái danh

Chú thích:

– Thái Hành: dãy núi ở địa phân tỉnh Hà Nam và tỉnh Sơn Tây
Hoài Âm: giờ là huyện Hoài Âm tỉnh Giang Tộ Hàn Tín được phong làm Hoài Âm hầu, là ở đây
– Hàn Tín: người Hoài Âm, thời Hán sơ, thuở nhỏ bị nhục phải chui qua háng người, lớn lên làm đại tướng
– Giả Sinh: là Giả Nghị, người Lạc Dương thời Hán, hồi nhỏ nhiều tài, làm quan đến chức đại trung đại phu
– Quách Qùy: người nước Yên thời Chiến Quốc, Chiếu Vương xây đài tôn làm thầỵ Nhạc Nghị, Kịch Tân nghe vậy bèn lại, nước Yên đại trị
– Kịch Tân: người thời Chiến Quốc, Yên Chiếu vương chiêu hiền, Kịch Tân từ Triệu qua, được giữ quốc chính
– Nhạc Nghị: người thời Chiến Quốc, làm công khanh nước Yên, dẫn quân năm nước phạt Tề, hạ bảy mươi thành nước Tề
– Chiếu vương: là Yên Chiếu vương thời Chiến Quốc
– Hoàng Kim đài: Yên chiếu vương làm Hoàng Kim đài, đem ngàn vàng để trên đài để đãi thiên hạ anh hùng, đài bây giờ ở đông nam Bắc Bình
– Dĩnh xuyên: tên sông, tại Hà nam. Xưa Hứa Do không chịu lời mời của Nghiêu, rửa tai ở bến sông Dĩnh
– Thủ dương: tên núị Bá Di Thúc Tề không chịu ăn lúa của nhà Chu, chết đói ở Thủ Dương sơn
– Tử Tư: là Ngũ tử Tự Ngô bại Việt, Việt vương thỉnh hòa, Tử Tư can gián không nghe, Tử Tư thốt lời phẫn hận. Phu Sai nghe qua nổi giận, Tử Tư bị tội chết, đem thây thả trôi trên sông
– Khuất Nguyên: đại phu nước Sở thời Xuân Thu, bị sàm tấu bãi chức đuổi đi, đâm đầu xuống sông Tương tự vẫn
– Lục Cơ: người Ngô quận nước Tấn, làm việc cho Vương Dĩnh ở Thành Đô, sau bị người kỵ, tiếm lời cho Cơ có ý làm loạn, bị giết
– Lý Tư: tướng của Tần thủy Hoàng, Tần nhị thế, Triệu Cao sàm tấu con Tư là Lý Do thông đạo tặc, Tư bị xử tội trảm hông ở phố Hàm Dương
– Hoa Đình: địa danh, giờ ở phía tây huyện Tùng Giang tỉnh Giang Tộ Lục Cơ trước nhà ở đây
– Thượng Thái: địa danh. Lý Tư tự xưng là người áo vải ở Thượng Thái
– Trương Hàn: người Ngô quận nước Tấn. Tề vương phng làm đại tư mã. Hàn thấu gió mùa thu nổi lên, nhớ đến thức ăn ngon ở Ngô, ra lệnh thoái quân
– Phùng Quyền, người thời Chiến Quốc, ngồi hát những lời thê khổ, than ở dưới trướng Mạnh Thường Quân ăn xin
– Sô (?) Dương triều Hán, tự do xắn tay áo ngông nghênh ra vào cửa vương hầu, tự do tự tại, mà cũng không cảm thấy thú vị gì

Tám:

Đọan đầu là một cảm khái hùng hồn, bồn chồn, đầy tráng khí; muốn làm chuyện kinh thiên động địa .
Đoạn thứ nhì bổ túc thêm, tuy là làm chuyện kinh thiên động địa nhưng chỉ để thỏa chí bình sinh, chứ không phải để vướng víu nợ trần để quỵ lụy với công danh và người khác.
Đọan thứ ba còn bổ túc thêm, nợ trần để rốt cuộc tổn thân không an nhiên tự tại; Hãy nhìn Trương Hàn, một người cảm thấy cuộc đời ngay trước mắt và sống ngay lúc đó; ấy là một ly rượu, một miếng ăn ngon …

1. Bình vàng, rượu trong, mười ngàn đẩu
2. Mâm bạc, thức ăn quý, trị vạn tiền
3. Ngừng ly, ném đũa xuống đất, ăn không được
4. Rút gươm nhìn quanh bốn phía, lòng hoang mang thất thố
5. Muốn qua sông Hoàng hà, băng đóng nghẽn dòng sông
6. Tính lên núi Thái Hành, tuyết phủ mù mịt trời đất
7. Nhàn rỗi thả cần câu xuống ngồi bên khe nước
8. Bỗng nằm mộng thấy đi thuyền ra mé có mặt trời
9. Đi đường khó thay
10. Đi đường khó thay
11. Nhiều đường rẽ
12. Bây giờ đâu nhĩ
13. Cũng có lúc gió thổi dài vỗ phá sóng
14. Sẽ kéo thẳng buồm dương ra biển xanh khơi

15. Đường đi rộng lớn như trời xanh
16. Chỉ có tôi là không đi được
17. Xấu hổ chạy theo đám trẻ con trong chốn Trường An
18. Gà tía, chó trắng đem ra cá độ lấy lê lấy lúa
19. Búng cây kiếm cất tiếng ca lên âm thanh thê khổ
20. Xắn áo trước vương môn còn chưa thấy xứng tình
21. Phố chợ cười nhạo Hàn Tín nhát gan
22. Công khanh triều Hán kỵ tài Giả Nghị
23. Bạn không thấy sao
24. Thuở xưa nhà Yên trọng vọng Quách Quỳ đến bao nhiêu
25. Ôm chổi, khòm lưng không chút ngần ngừ (tiếp đãi như thầy)
26. Kịch Tân, Nhạc Nghị cảm động lòng thành
27. Lật gan, bổ mật bbáo đáp bằng tài ba của mình
28. Chiếu vương xương trắng đầy trên cỏ dại
29. Còn ai đến đem chổi quét đài Hoàng Kim (như Chiếu vương) nữa nhĩ
30. Đi đường khó làm sao
31. Thôi hãy về nhà thôi

32. Có tai không rửa ở sông Dĩnh xuyên (như Hứa Do)
33. Có miệng không ăn rau ở núi Thủ Dương (như Bá Di Thúc Tề)
34. Che sự quang diệu, hỗn nhập vào thế gian, quý ở sự không tên tuổi
35. Cần gì phải đứng trên cao một mình để tỷ với mây với trăng
36. Tôi xem từ xưa những nhà hiền đạt
37. Thành công rồi mà không chịu thoái thân, đều bị tổn thân
38. Tử Tư thì đem thây thả trôi sông
39. Khuất Nguyên thì đâm đầu xuống bến sông Tương tự vẫn
40. Lục Cơ hùng tài mà có tự bảo thân được đâu
41. Lý Cơ hào phú một thời không chịu bỏ quan sớm (để rốt cuộc bị tội trảm hông)
42. Hạc kêu ở Hoa Đình còn nghe gì được nữa (Lục Cơ trước khi bị tử hình đã than không còn được nghe tiếng hạc kêu)
43. Chim ưng trên tay (đi săn) ở Thượng Thái còn gì để nói (Lý Tư trước khi bị tử hình đã than không còn được dắt chó đeo ưng đi săn)
44. Bạn không thấy sao
45. Trương Hàn ở Ngô nổi danh người thông đạt
46. Gió thu nổi lên là nhớ đồ ngon đi về Giang Đông
47. Cứ vui ly rượu trước mắt lúc đang sống
48. Cần gì lo đến thanh danh ngàn năm sau

Bản dịch:

Trần Trọng Kim

Chén bạc rượu trong mười ngàn đẩu
Giá tiền muôn mâm báu vị ngon
Bỏ chén đũa dạ bồn chồn
Rút gươm ngó khắp nỗi buồn mênh mông
Qua Hoàng hà nước đông không chảy
Lên Thái hành trời thấy tuyết che
Khi nhàn câu cá trên khe
Lên trời bỗng thấy giấc mê trên thuyền
Đường đi khó đường len rất khó
Lối rẽ quanh dâu đó bây giờ
Gió to sóng vỗ nào ngờ
Buồm mây kéo thẳng qua bờ biển xanh

Witter Bynner

Pure wine costs, for the golden cup, ten thousand coppers a flagon,
And a jade plate of dainty food calls for a million coins.
I fling aside my food-sticks and cup, I cannot eat nor drink….
I pull out my dagger, I peer four ways in vain.
I would cross the Yellow River, but ice chokes the ferry;
I would climb the Taihang Mountains, but the sky is blind with snow….
I would sit and poise a fishing-pole, lazy by a brook —
But I suđenly dream of riding a boat, sailing for the sun….
Journeying is hard,
Journeying is hard.
There are many turnings —
Which am I to follow?….
I will mount a long wind some day and break the heavy waves
And set my cloudy sail straight and bridge the deep, deep seạ

The way is broad like the blue sky,
But no way out before my eyẹ
I am ashamed to follow those who have no guts,
Gambling on fighting cocks and dogs for pears and nuts.
Feng would go homeward way, having no fish to eat;
Zhou did not think to bow to noblemen was meet.
General Han was mocked in the market-place;
The brilliant scholar Jia was banished in disgracẹ
Have you not heard of King of Yan in days gone by,
Who venerated talents and built Terrace high
On which he offered gold to gifted men
And stooped low and swept the floor to welcome them?
Grateful, Ju Xin and Yue Yi came then
And served him heart and soul, both full of stratagem.
The King’s bones were now buried,
who would sweep the floor of the Gold Terrace any morẻ
Hard is the waỵ
Go back without delay!

Don’t wash your ears on hearing something you dislike
Nor die of hunger like famous hermits on the Pike!
Living without a fame among the motley crowd,
Why should one be as lofty as the moon or cloud?
Of ancient talents who failed to retire, therés none
But came to tragic ending after glorýs won.
The head of General Wu was hung óer city gate;
In the river was drowned the poet laureatẹ
The highly talented scholar wished in vain
To preserve his life to hear the cry of the cranẹ
Minister Li regretted not to have retired
To hunt with falcon gray as he had long desired.
Have you not heard of Zhang Han who resigned, carefree,
To go home to eat his perch with high gleẻ
Enjoy a cup of wine while yoúre alive!
Do not care if your fame will not survive!

Lê Khắc Tưởng

Hành lộ nan – Lý Bạch

Bài Cùng Tác Giả:

0 Bình luận

Bình Luận