Nguyên tác China and Vietnam in stand-off over Chinese survey ship mission to disputed reef in South China Sea

Các tàu bảo vệ bờ biển của Trung Quốc và Việt Nam đã có một cuộc đối đầu kéo dài một tuần về một rạn san hô ở Biển Đông, có nguy cơ xảy ra cuộc đụng độ lớn nhất giữa hai quốc gia trong vòng năm năm nay.

Cuộc đối đầu có thể gây ra một làn sóng chống Trung Quốc ở Việt Nam – điều không thấy kể từ năm 2014, khi một giàn khoan dầu của Trung Quốc đến quần đảo Hoàng Sa vùng đang tranh chấp.

Sáu tàu bảo vệ bờ biển vũ trang mạnh mẽ – hai của Trung Quốc và bốn của Việt Nam – đã kè nhau trong các cuộc tuần tra quanh bãi Tư Chính (Vanguard Bank) trong quần đảo Trường Sa kể từ tuần trước. Khoảng một chục tàu đã có mặt trong vùng lân cận, báo cáo bởi các trang web theo dõi hàng hải vào thứ năm.

Cuộc đối đầu xảy ra mặc dù đã có cam kết hồi tháng 5 của hai  bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc và Việt Nam để giải quyết tranh chấp hàng hải bằng đàm phán.

Các hoạt động khảo sát của Haiyang Dizhi 8 (3-11 / 7/2019). pic.twitter.com/LWuyMUzFOB
– Ryan Martinson (@rdmartinson88) ngày 11 tháng 7 năm 2019

Hôm thứ Tư tuần trước, tàu thăm dò dầu khí Trung Quốc Haiyang Dizhi 8 (Hải Dương Địa Chất 8) đã vào vùng biển gần rạn san hô do Việt Nam kiểm soát để thực hiện một cuộc khảo sát địa chấn, Ryan Martinson, trợ lý giáo sư tại Đại học Chiến tranh Hải quân Hoa Kỳ tại Newport, Rhode Island, cho biết trong một tweet vào thứ Sáu, trích dẫn dữ liệu theo dõi tàu.

Các tàu hộ tống của nó bao gồm tàu ​​bảo vệ bờ biển vũ trang 3901 trong tải 12.000 tấn với máy bay trực thăng và tàu bảo vệ bờ biển 3711 trong tải 2.200 tấn.

Hôm thứ Sáu, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Geng Shuang đã không xác nhận cuộc đối đầu tại bãi Tư Chính, nhưng ông nói Trung Quốc quyết tâm bảo vệ lợi ích của mình ở Biển Đông.

“Chúng tôi cũng cam kết quản lý sự khác biệt với nhau thông qua đàm phán với các nước liên quan,” theo ông Geng Geng.

Trong khi đó, trong chuyến viếng thăm Trung Quốc của Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân, Chủ tịch Tập Cận Bình đã nói với bà rằng hai nước nên bảo vệ hòa bình và ổn định hàng hải bằng các hành động cụ thể.

Trước đó vào thứ Sáu, người đứng đầu Quốc Hội Li Zhanshu nói với bà Nguyễn Thị Kim Ngân rằng cả hai bên nên hợp tác với nhau về một bộ quy tắc ứng xử cho Biển Đông.

Quan hệ giữa Trung Quốc và Việt Nam đã xuống tới mức xấu nhất trong một thập kỷ vào tháng 5 năm 2014, khi Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc chuyển giàn khoan dầu Hai Yang Shi You 981 vào vùng biển gần Hoàng Sa. Việt Nam đã gửi tàu để ngăn chặn giàn khoan xuống đáy biển và được tàu hộ tống Trung Quốc phản ứng lại.

Bắc Kinh và Hà Nội cáo buộc nhau cho phép tàu của mình tông vào tàu ​​đối phương. Các cuộc biểu tình chống Trung Quốc lan tràn khắp Việt Nam, và ở phía đông nam tỉnh Bình Dương, 14 nhà máy thuộc sở hữu của các doanh nghiệp Trung Quốc đã bị tấn công.

Căng thẳng giảm bớt vào tháng 7 năm đó, khi Trung Quốc cho biết giàn khoan đã hoàn tất công việc và rút khỏi vùng biển tranh chấp.

Kể từ đó, hai nước đã nỗ lực cải thiện quan hệ. Vào tháng 5, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Trung Quốc Wei Fenghe đã đến thăm Hà Nội, cam kết với người đồng cấp Việt Nam rằng cả hai quốc gia sẽ duy trì sự ổn định ở Biển Đông.

Bãi Tư Chính là rạn san hô ở cực tây của quần đảo Trường Sa và nằm trong phạm vi Hà Nội tuyên bố là 200 hải lý của vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam. Điều này đã bị Bắc Kinh và Đài Loan tranh cãi.

Bãi Tư Chính được biết là có trữ lượng dầu khí phong phú, và Việt Nam có hàng chục giàn khoan dầu hoạt động trong khu vực này. Năm 1994, các tàu vũ trang Việt Nam đã buộc tàu khảo sát Trung Quốc Shiyan 2 (Thám hiểm 2) rời khỏi khu vực sau ba ngày nghỉ.

Trung Quốc tuyên bố chủ quyền trên phần lớn Biển Đông, nhưng điều này được tranh cãi ở nhiều nơi bởi Việt Nam, Philippines, Malaysia và Brunei.

Trong vài năm qua, Bắc Kinh đã xây dựng và bồi đắp bảy hòn đảo trên các rạn san hô dưới sự kiểm soát của mình ở Trường Sa và triển khai quân đội và vũ khí để tăng cường yêu sách đối với tài nguyên thiên nhiên và các tuyến giao thương trong khu vực.

Cuộc đối đầu mới nhất xảy ra khi Trung Quốc đang củng cố vai trò của lực lượng bảo vệ bờ biển, được đặt dưới sự kiểm soát của quân đội kể từ tháng 7 năm ngoái và đang chuẩn bị cho các cuộc đối đầu ở vùng biển tranh chấp.

Collin Koh, một nhà nghiên cứu tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S Rajaratnam tại Đại học Công nghệ Nanyang ở Singapore, cho biết Trung Quốc và Việt Nam có khả năng kiềm chế những hành động không hay có thể làm tình hình leo thang biến thành một vụ đụng độ.

“Đặc biệt đối với Trung Quốc, một tình huống leo thang có thể dẫn đến những hậu quả như sự sụp đổ trong quan hệ với Việt Nam và những khó khăn tiềm ẩn có thể lường trước được, đặc biệt là khi Hà Nội đảm nhận chức chủ tịch Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (Asean) vào cuối năm nay,” ông nói.

“Điều đó sẽ đi ngược lại với những gì mà Trung Quốc đang tuyên truyền, đó là Biển Đông hòa bình và ổn định và có thể được quản lý đúng cách mà không cần sự can thiệp ngoài khu vực.

Vì vậy, chúng ta có thể tưởng tượng một sự leo thang tại bãi Tư Chính sẽ phá tan huyền thoại đó. Tất nhiên, điều này cũng đúng với các nước Asean, mặc dù Bắc Kinh quan tâm nhiều hơn đến vấn đề này vì Trung Quốc cực lực chống đối sự can thiệp từ bên ngoài vào Biển Đông, ông Koh Koh nói.

Liu Zhen & Catherine Wong

Nguyễn Sĩ Hạnh phỏng dịch (với Google Translate)

Nguyên tác China and Vietnam in stand-off over Chinese survey ship mission to disputed reef in South China Sea