Trung Quốc gây ra nguy cơ bùng cháy tài nguyên khí đốt của Malaysia và Việt Nam
Nguyên tác: China Risks Flare-Up Over Malaysian, Vietnamese Gas Resources
Hai lần trong sáu tuần qua, một tàu cảnh sát biển Trung Quốc (China Coast Guard – CCG) đã quấy nhiễu hoạt động dầu khí của các nước láng giềng trong vùng biển tranh chấp ở phía nam Biển Đông. Trong khi đó, một tàu khảo sát dầu khí nhà nước của Trung Quốc đã thực hiện một cuộc khảo sát địa chấn ngoài khơi bờ biển Việt Nam. Điều này gây ra nguy cơ xảy ra cuộc đối đầu giữa đội ngũ CCG và các tàu dân quân hộ tống tàu khảo sát của Trung Quốc và một nhóm tàu Việt Nam được điều đến khu vực. Tình hình cũng cho thấy Trung Quốc một dạ hai lòng: một mặt dường như quyết tâm ngăn chặn các hoạt động dầu khí đơn phương mới của các nước láng giềng ở bất cứ nơi nào trong đường chín đoạn, phân định bởi các yêu sách của họ ở Biển Đông, trong khi đó tự mình tiếp tục khám phá và khai thác dầu khí trong các vùng biển tranh chấp.
Theo hải trình của Haijing 35111
Cuối tháng 5, tàu CCG Haijing 35111 đã tuần tra vùng biển gần bãi cạn Luconia ngoài khơi bờ biển bang Sarakak của Malaysia. Trong khi ở đó, tàu này đã cố gắng ngăn chặn hoạt động của giàn khoan Sapura Esperanza, theo các tin chưa được xác minh trước đó xuất hiện trên phương tiện truyền thông xã hội một tháng sau đó. Các tin này có kèm theo hình ảnh đầy thuyết phục của tàu 35111 gần với giàn khoan. Tiếp theo sau đó, các bài trên các blog của Trung Quốc – đã bị xóa sau này – đã đồng ý với các tin này và cho rằng có một tàu thứ hai, Haijing 46302, cũng đã tham gia vào hoạt động xung quanh Sapura Esperanza. Mặc dù AMTI không thể xác nhận sự hiện diện của 46302, dữ liệu công khai của Hệ thống nhận dạng tự động (AIS)- mà hầu hết các tàu có khối lượng trên 300 tấn được yêu cầu phát sóng – cho thấy 35111 đang hoạt động trong khu vực và có hành vi khiêu khích cao đối với các tàu khác.
Kể từ năm 2013, Trung Quốc đã duy trì sự hiện diện của lực lượng bảo vệ bờ biển gần như thường trực xung quanh bãi cạn Luconia, bãi này hầu hết là dưới nước khi thủy triều cao nhưng vẫn được Bắc Kinh và Đài Bắc tuyên bố là đảo. Bãi này nằm trên thềm lục địa Malaysia, được bao quanh bởi những mỏ dầu khí mà Malaysia đã khai thác trong nhiều thập kỷ qua. Các cuộc tuần tra của Trung Quốc thường tập trung vào Luconia Breakers, đây là phần duy nhất trong các bãi cạn có khả năng có đất khô. Điều này vẫn là một vấn đề để tranh luận, nhưng nếu đúng, điều đó có nghĩa là Luconia Breakers tạo ra lãnh hải 12 hải lý cho riêng mình.
Từ ngày 10 đến 27 tháng 5, AIS phát sóng bởi Haijing 35111 cho thấy tàu này đi tuần tra qua lại rất nhiều khu vực xung quanh Luconia Breakers, kể cả một phần của lô dầu khí SK 308. Lô này được cấp phép cho Sarawak Shell, một công ty con của Royal Dutch Shell. Sapura Drilling gần đây cho biết họ đã giành được hợp đồng cho giàn khoan Sapura Esperanza để khoan một loạt giếng mới tại mỏ khí đốt tự nhiên F14, một trong ba mỏ Sarawak Shell đang phát triển trong lô SK 308.
Tín hiệu của AIS cũng cho thấy hai tàu tiếp tế ngoài khơi của Malaysia là Executive Excellence và Executive Courage đã dành cả tháng năm để đi lại giữa lô SK 308 và bờ biển Sarawak, dường như để phục vụ Sapura Esperanza. Vào ngày 21 tháng 5, tàu Haijing 35111 khoanh tròn gần với hai tàu này, đến trong phạm vi 80 mét. Dữ liệu này hỗ trợ các tin trên phương tiện truyền thông xã hội liên quan đến vụ quấy rối Sapura Esperanza 3511 và cho thấy tàu CCG có hành vi đe dọa đối với các tàu phục vụ giàn khoan, cản trở các hoạt động khoan dầu.
Haijing 35111 chọn một mục tiêu mới
Vào cuối tháng 5, tàu Haijing 35111 đã quay trở lại cảng ở Hải Nam vài ngày trước khi đi về phía nam một lần nữa. Kể từ ngày 16 tháng 6, tàu này đã tuần tra một khu vực dưới đáy biển cách bờ biển phía đông nam Việt Nam khoảng 190 hải lý. Các cuộc tuần tra tập trung vào lô dầu khí 06-01, nằm ở phía tây bắc của bãi Tư Chính (Vanguard Bank) trên thềm lục địa Việt Nam. Vùng này cách 172 hải lý tính từ vùng thủy triều cao đang tranh chấp gần nhất, đảo Trường Sa, và nằm trong đường chín đoạn của Trung Quốc.
Lô này là điểm chính cho dự án Nam Côn Sơn, được BP và ConocoPhillips phát triển vào đầu những năm 2000 để vận chuyển khí đốt bằng đường ống đến đất liền. Ngày nay, khí đốt tự nhiên từ mỏ Lan Do của Lô 06-01 cung cấp tới 10% tổng nhu cầu năng lượng của Việt Nam. Russia Lam Rosneft đã tiếp quản lô này vào năm 2013 khi mua lại TNK-BP. Vào tháng 5 năm 2018, Rosneft đã ký hợp đồng với Hakuryu-5, một giàn khoan nửa chìm thuộc sở hữu của Công ty Khoan Nhật Bản, để khoan một giếng mới trong Lô 06-01 tại mỏ khí Lan Do.
Đáp lại, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cảnh báo rằng, “không một quốc gia, tổ chức, công ty hay cá nhân nào có thể, mà không có sự cho phép của chính phủ Trung Quốc, thực hiện các hoạt động thăm dò và khai thác dầu khí trong vùng biển thuộc quyền tài phán của Trung Quốc. Chúng tôi kêu gọi các bên liên quan tôn trọng một cách nghiêm túc các quyền chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc và không làm bất cứ điều gì có thể ảnh hưởng đến quan hệ song phương và hòa bình và ổn định khu vực.” Chuyện này xảy ra sau hai sự cố vào tháng 7 năm 2017 và tháng 3 năm 2018, trong đó các đe dọa của Trung Quốc đã buộc Việt Nam phải hủy bỏ công việc khoan dầu ở các lô dầu khí gần đó của Repsol, một công ty của Tây Ban Nha.
Dường như không hề nao núng, Rosneft đã tiếp tục công việc khoan tại Lan Do và một mỏ khác, Phong Lan Đại, trong Lô 06-01. Vào tháng 5 năm 2019, Rosneft đã ký hợp đồng với Hakuryu-5 để khoan một giếng khác trong Lô 06-01. Hình ảnh vệ tinh ở trên xác nhận rằng giàn khoan đã hoạt động vào ngày 18 tháng 5.
Tín hiệu của AIS cho thấy hai tàu tiếp tế ngoài khơi của Việt Nam là Sea Lawn 29 và Crest Argus 5 đã đi lại giữa Vũng Tàu và Lô 06-01 thường xuyên kể từ tháng 5 để phục vụ Hakuryu-5. Sử dụng các chiến thuật tương tự đã được sử dụng xung quanh Sapura Esperanza, Haijing 35111 đã tiếp cận hai tàu này rõ ràng trong một nỗ lực để đe dọa. Ví dụ, vào ngày 2 tháng 7, hai tàu này đã rời Hakuryu-5 khi tàu 3511 di chuyển giữa chúng với tốc độ cao, vượt qua 100 mét của mỗi tàu và cách giàn khoan chưa đến nửa hải lý.
Tàu 35111 tiếp tục hoạt động xung quanh Hakuryu-5, cho là được hợp đồng 60 đến 90 ngày. Điều này cho thấy Trung Quốc vẫn chưa đạt được mục tiêu và việc khoan vẫn tiếp tục, mặc dù các hoạt động này có bị cản trở hay không thì vẫn chưa được rõ. Sự kiện này cho thấy giá trị của các đảo nhân tạo đối với chiến thuật vùng xám của Bắc Kinh ở Biển Đông. Sau khi tuần tra Lô 06-01 trong gần một tháng, tàu 35111 đã đi về tiền đồn Trung Quốc ở Fiery Cross Reef từ ngày 12 đến 14 tháng 7, có lẽ là để tiếp tế, trước khi quay trở lại vị trí của nó gần Hakuryu-5.
Trung Quốc tăng quyền lợi
Vào ngày 3 tháng 7, Haiyang Dizhi 8, một tàu khảo sát thuộc sở hữu của Cơ quan Khảo sát Địa chất Trung Quốc do chính phủ điều hành, đã bắt đầu khảo sát một khu vực rộng lớn dưới đáy biển phía đông bắc của vùng căng thẳng tại Lô 06-01. Các hoạt động của nó đã được theo dõi trực tiếp gần đây bởi Trường Đại học Chiến tranh Hải quân Hoa Kỳ, Ryan Ryan Martinson và những người khác trên phương tiện truyền thông xã hội.
Haiyang Dizhi 8 đang thực hiện một cuộc khảo sát dầu khí trên hai lô, Riji 03 và Riji 27. Trung Quốc tuyên bố những lô này và bảy lô khác ở ngoài khơi Việt Nam được mở thầu cho nước ngoài vào năm 2012, mặc dù nó không có công ty nào tham dự. Thời gian khảo sát có thể là một sự trùng hợp ngẫu nhiên, nhưng dường như có nhiều khả năng là để trừng phạt Việt Nam vì đã cho phép Rosneftft khoan trong Lô 06-01. Trong cả hai trường hợp, chuyện này rất là khiêu khích. Hai lô này nằm trong vòng 200 hải lý của Việt Nam. Cuộc khảo sát đang được tiến hành trong vòng 180 hải lý tính từ vùng thủy triều cao đang tranh chấp gần nhất, đảo Trường Sa. Các lô này cũng nằm ở phía bắc của vùng DK-1, một vùng cô lập và cực kỳ dễ bị tấn công mà Việt Nam chiếm đóng trên thềm lục địa phía tây nam Trường Sa.
Trung Quốc đã đảm bảo tàu khảo sát được bảo vệ kỹ lưỡng. Ít nhất có bốn tàu bảo vệ bờ biển đã được dùng để hộ tống cuộc khảo sát. Tàu Haijing 37111 và hai tàu CCG không xác định đã đi cùng với Haiyang Dizhi 8 kể từ ngày 3 tháng Hai. Ít nhất có một tàu dân quân hàng hải khác, Qiong Sansha Yu 00114, cũng tham gia hộ tống, theo tín hiệu AIS từ khu vực này vào ngày 13 tháng 7.
Việt Nam đã phản ứng lại cuộc khảo sát này bằng cách gửi các tàu pháp chế của mình để theo dõi Haiyang Dizhi 8. Ít nhất là hai tàu, KN 468 và KN 472, đã rời Vịnh Cam Ranh và theo dõi tàu khảo sát Trung Quốc kể từ ngày 4 tháng 7. Dữ liệu của AIS cho thấy tàu khảo sát Trung Quốc tiếp tục hoạt động, được bao quanh bởi các tàu hộ tống CCG của nó, đánh tạt các nỗ lực can thiệp của các tàu Việt Nam.
Các tình huống xảy ra tại Lô 06-01 và chuyến khảo sát dầu khí của tàu Haiyang Dizhi 8 đều rất dễ thay đổi và nguy hiểm. Việc các tàu đi gần nhau với hành vi khiêu khích rất dễ gây ra rủi ro một vụ va chạm vô tình có thể dẫn đến leo tới chiến tranh. Đồng thời, đang có áp lực từ cả hai phía để thừa nhận và giải quyết vấn đề này khi càng ngày càng có thêm thông tin chi tiết công khai. Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân đã đến thăm Trung Quốc từ ngày 8 đến 12 tháng 7, đem lại cho cả Hà Nội và Bắc Kinh một lý do để dấu kín cuộc cuộc khủng hoảng đang âm ỉ. Nhưng mọi chuyện đã khác đi khi Bộ Ngoại giao tại Hà Nội lần đầu tiên công bố, dù mơ hồ, trả lời câu hỏi về tình hình vào ngày 16 tháng 7, trong đó nhắc lại quyền chủ quyền của Việt Nam đối với vùng biển và đáy biển và lưu ý rằng chính quyền Việt Nam đang thực thi các quyền đó.
Bất kể những sự cố này phát triển như thế nào, các hành động của Trung Quốc đối với bờ biển Malaysia và Việt Nam kể từ tháng Năm cho thấy Bắc Kinh ngày càng sẵn sàng sử dụng sự áp bức và mối đe dọa vũ lực để ngăn chặn các hoạt động dầu khí của các nước láng giềng, trong khi theo đuổi hoạt động thăm dò năng lượng cho chính mình trong các vùng biển tranh chấp.
Nguyên tác: China Risks Flare-Up Over Malaysian, Vietnamese Gas Resources
Nguyễn Sĩ Hạnh phỏng dịch (với Google Translate)
0 Bình luận